Қызылорда қаласында тұмау және жіті респираторлық вирустық инфекциялардың (бұдан әрі – ЖРВИ) кезекті 2024-2025жж. эпидемиялық маусым барысы және алдын алу шаралары туралы халықты хабардар ету, инфекциялық аурулар бойынша санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық) іс-шараларды күшейту мақсатында «Қызылорда қаласында тұмау және жіті респираторлық вирустық инфекцияларының алдын алу шаралары туралы» Қызылорда қалалық әкімдіктің баспасөз орталығында Қызылорда қалалық санитариялық-эпидемиологиялық бақылау басқарма басшысы, Қызылорда облыстық жұқпалы аурулар ауруханасының бас дәрігері, ҚР ДСМ СЭБК «Ұлттық сараптама орталығы» Қызылорда облысы бойынша филиалының директоры, «Қызылорда облыстық салауатты өмір салтын қалыптастыру орталығы» ЖШС директоры және бұқаралық ақпарат құралдары өкілдерінің қатысуымен баспасөз конференциясы өткізілді. Конференцияда Қызылорда қаласында тұмау және ЖРВИ-ның эпидемиялық жағдайы мен олардың алдын алу мақсатында атқарылудағы шаралар, кезекті эпидемиялық маусымда аурухананың науқастарға арнайы медициналық көмек көрсетуге дайындығы, вирусологиялық зертхананың жұмысы және алдын алу мақсатында жүргізудегі санитариялық-ағарту жұмыстары бойынша баяндамалар жасалды. Бұқаралық ақпарат құралдары өкілдерімен қойылған сұрақтарына жауаптар берілді.
Тұмау-бұл барлық жастағы және ер адамдармен әйелдерге және балаларға әсер ететін ауыр вирустық инфекция. Тұмау эпидемиясы жыл сайын, әдетте, суық мезгілде болады. Әлемдегі жағдайлардың саны бойынша тұмау мен ЖРВИ бірінші орында, жұқпалы аурулар құрылымындағы үлес салмағы 95% – ға жетеді. Тұмау мен ЖРВИ денсаулықты біртіндеп төмендетіп, адамның орташа өмір сүру ұзақтығын бірнеше жылға қысқартады. Тұмаудың ауыр ағымымен жүрек-қантамыр жүйесінің, тыныс алу органдарының, орталық жүйке жүйесінің қайтымсыз зақымдануы жиі кездеседі, жүрек пен қан тамырлары ауруларын, пневмонияны, трахеобронхитті, менингоэнцефалитті қоздырады. Ең көп зардап шеккендер тұмау созылмалы аурумен ауыратын егде жастағы популяциялар арасында жиналады.
Тұмау вирусы өте оңай таралады: инфекцияның ең көп тараған жолы – ауа тамшылары. Тұрмыстық тасымалдау жолы да мүмкін, мысалы, тұрмыстық заттар арқылы. Жөтелу, түшкіру, сөйлесу кезінде науқастың немесе вирус тасымалдаушының мұрын-жұтқыншағынан патогендік микрофлорасы бар сілекей, шырыш, қақырық бөлшектері, соның ішінде тұмау вирустары шығарылады. Науқастың айналасында аэрозоль бөлшектерінің максималды концентрациясы бар ластанған аймақ пайда болады. Олардың таралу диапазоны әдетте 2-3 м – ден аспайды. ЖРВИ дегеніміз не? Тұмаудың айырмашылығы неде? Жедел респираторлық ауру (ЖРВИ) немесе жедел респираторлық вирустық инфекция (ЖРВИ) термині бір-біріне ұқсас көптеген ауруларды қамтиды. Олардың негізгі ұқсастығы берілу жолында (ауыз бен мұрын-жұтқыншақ арқылы ингаляциялық ауамен бірге ағзаға енеді) және белгілер жиынтығында: Науқаста бірнеше күн бойы дене қызуы, тамақтың қабынуы, жөтел, қалтырау, бұлшықет ауруы және бас ауруы байқалады. Респираторлық аурулардың ең көп таралған симптомы-мұрынның ағуы; ол риновирустар деп аталатын бірқатар байланысты вирустардан туындайды. Қалпына келтіру кезінде барлық осы белгілер жоғалады және ешқандай із қалдырмайды. Негізінен жедел респираторлық инфекциялардың қоздырғыштары адамнан адамға науқастың жөтелуі немесе түшкіруі арқылы беріледі. ЖРВИ белгілері бар басқа адаммен жақын (шамамен 1 метр қашықтықта) байланыста болатын кез келген адам ықтимал инфекциялық ингаляциялық тамшылардың әсер ету қаупіне ұшырайды. Вирустар жұқтырған бетке тиген кезде денеге (көзге, мұрынға немесе ауызға) қолдар арқылы енуі мүмкін.
Тұмаудың белгілері. Тұмау күтпеген жерден пайда болады және бірнеше сағат ішінде сіздің денеңізді толығымен басып алады; Тұмау температураның күрт жоғарылауымен (кейбір жағдайларда 40,5 градусқа дейін), жарыққа сезімталдықтың жоғарылауымен, бүкіл денеде ауырсынумен, сондай-ақ ауырсынумен сипатталады: бас және бұлшықет; Тұмау ауруының алғашқы күнінде мұрынның ағуы болмайды, бұл тек осы вирусқа тән; Тұмаудың ең белсенді кезеңі аурудың үшінші немесе бесінші күнінде, ал соңғы қалпына келтіру 8-10 күнде болады. Тұмау инфекциясы тамырларға әсер ететінін ескере отырып, дәл осы себепті қан кетулер мүмкін: қызыл иек пен мұрын.
ЖРВИ белгілері мен белгілері. Ауру біртіндеп пайда болады және көбінесе шаршау мен вирустың сыртқы көрінісінен басталады, мысалы, мұрыннан су ағу;
Ауру белсендірілгеннен кейінгі күні құрғақ жөтел пайда болады, ол уақыт өте келе ылғалға айналады (қақырық түсіреді).
Халық үшін тұмау мен ЖРВИ алдын алу бойынша негізгі ұсыныстар. Алдын алу шараларын қазір – жаңа коронавирустық инфекцияның пандемиясы кезінде сақтау өте маңызды. Дені сау емес болып көрінетін адамдармен тығыз байланыста болудан аулақ болыңыз, жылу (температура) және жөтел құбылыстарын анықтаңыз.
Адамдар көп жиналатын жерлерден аулақ болыңыз немесе адамдар көп жиналатын жерлерде болу уақытын қысқартыңыз. Ауыз бен мұрынға қол тигізбеуге тырысыңыз.
Қол гиенасын сақтаңыз-қолыңызды сабынмен және сумен жиі жуыңыз немесе алкоголь негізіндегі қолды дезинфекциялау құралын қолданыңыз, әсіресе аузыңызға, мұрныңызға тиген жағдайда. Тұрғын үй-жайларға таза ауа ағынын көбейтіңіз, терезелерді мүмкіндігінше жиі ашыңыз. Науқас адаммен байланыста болған кезде маскаларды қолданыңыз. Салауатты өмір салтын ұстаныңыз, соның ішінде дұрыс ұйықтау, “пайдалы” тағамдарды жеу, физикалық белсенділік. Халықты профилактикалық иммундау (вакцинация) – тұмаудың ең жақсы алдын-алу. Өз кезегінде, вакцинациядан бас тартудың ең маңызды қаупі – науқас адаммен байланыста болған кезде тұмаумен ауыру мүмкіндігі. Сонымен қатар, вакцинациядан өтпеген адам айналасындағылар үшін қауіпті болуы мүмкін, өйткені ол жұқпалы аурудың ықтимал тасымалдаушысы болып табылады.
ЖРВИ белгілері бар адамдарға арналған ұсыныстар. Егер сіз өзіңізді нашар сезінсеңіз, үйде болыңыз және дәрігердің ұсыныстарын орындаңыз, мүмкіндігінше сау адамдардан қашықтықта болыңыз (1 метр). Демалыңыз және көп мөлшерде сұйықтық алыңыз.
Жөтелгенде немесе түшкіргенде ауыз бен мұрынды орамалмен немесе осы мақсатқа сай басқа материалдармен жабыңыз. Бұл материалды қолданғаннан кейін бірден тастаңыз немесе жуыңыз. Тыныс алу жолдарының секрецияларымен байланыста болғаннан кейін бірден қолыңызды жуыңыз! Егер сіз үйдің жалпы аумағында басқа адамдарға жақын болсаңыз, маска кию керек. Жақындарыңыз бен достарыңызға ауру туралы хабарлаңыз.
Үйде күтім жасау бойынша ұсыныстар. Науқасты басқалардан кем дегенде 1 метр қашықтықта оқшаулаңыз. Маска көмегімен науқасқа күтім жасау кезінде аузыңыз бен мұрныңызды жабыңыз. Науқаспен әр байланыста болғаннан кейін қолыңызды сабынмен және сумен мұқият жуыңыз. Отбасының әр мүшесіне бөлек сүлгілерді бөлектеңіз.
Қамқоршылардан басқа науқасқа басқа келушілер келмеуі керек. Мүмкіндігінше, үйдегі бір ересек адам ғана науқасқа күтім жасауы керек. Жүкті әйел науқасқа күтім жасаудан аулақ болыңыз. Науқас орналасқан бөлмені үнемі желдетіп отырыңыз. Жуғыш заттарды пайдаланып бөлмені таза ұстаңыз.
Ауру балалардың ата-аналарына арналған ұсыныстар. Егер бала ауырса, дәрігерден медициналық көмек сұраңыз. Медициналық көмекке мұқтаж жағдайларды қоспағанда, науқас баланы үйде қалдырыңыз. Балаңызға көп сұйықтық беріңіз (шырын, су). Балаға жайлы жағдай жасаңыз, тыныштық өте маңызды. Егер нәрестеде қызба, тамақ ауруы және дененің ауыруы болса, сіз оған науқастың жасын ескере отырып дәрігер тағайындайтын антипиретиктерді бере аласыз. Қолданылған майлықтарға арналған майлықтар мен себетті науқастың қолы жететін жерде ұстаңыз. Балаларға 20 секунд ішінде қолды сабынмен жиі жууға үйретіңіз. Ата-аналар да бұл процедураны орындауы керек, бұл балаларға жақсы үлгі болады. Балаларды жөтелуге және майлыққа немесе қолына түшкіруге үйретіңіз. Ата-аналар да бұл процедураны орындауы керек, бұл балаларға жақсы үлгі болады. Балаларды науқастарға бір жарым-екі метрден жақындамауға үйретіңіз. Ауру балалар үйде болуы керек (мектепке дейінгі мекемелер мен мектептерге бармаңыз), сондай-ақ олардың жағдайы жақсарғанша басқа адамдардан қашықтықты сақтау керек. Адамдар көп жиналатын жерлерге жиі барудан аулақ болыңыз. Егер бала тұмаумен ауыратын адаммен байланыста болса, дәрігерден аурудың алдын алу үшін антивирустық дәрі-дәрмектерді қабылдау қажеттілігін сұраңыз.