ҚР Президентінің кезекті Жолдауында Қазақстанэкономикасын дамытудың басым бағыттары белгіленді.Президент бастамалары экономиканың әрбір саласының жаңадаму ережелерін ұсынып отыр. Соның нәтижесінде атқарушыбилік жүйесі, орталық пен өңірлер арасындағы қарым-қатынасөзгереді, салықтық ынталандырудың, нормативтік-құқықтықреттеудің, инвесторлармен өзара іс-қимылдың жаңа жүйелеріөңірге енгізілетін болады.
Жаңа Жолдау экономикалық мәселелерді шешуге бағытталса да,онда әлеуметтік дамуымыздың маңызды бағыттары айқындалған:жалақыны көтеру, жұмыспен қамту, балалар қауіпсіздігі, білімалудағы қолжетімділік, тағы басқалар бар.
Сонымен қатар, Мемлекет басшысы су ресурстарын ұтымдыпайдалану мәселесіне ерекше көңіл бөлді. Осы салада қордаланғанпроблемаларды жүйелі шешу үшін жеке министрлік құрылды.Мұндай қадам еліміздегі су қауіпсіздігі мәселелерін мақсатты түрдешешуге және саланы жоспарлы дамытуға мүмкіндік береді.
Су тапшылығының жылдан жылға артып отыруына байланыстықазіргі таңда көптеген мемлекеттер су ресурстарын басқаружүйесін өзгертіп, осы саладағы мемлекеттік реттеуді күшейтуде.Сондықтан Мемлекет басшысы жылдар бойы қордаланған және осы уақытқа дейін шешімі табылмай отырған проблемалар мен кемшіліктерді ерекше атап өтті. Су мәселелерін шешу осы салағақажетті мамандарды дайындаудан басталатыны белгілі. СондықтанПрезидент Үкіметке Ғылыми және кадрлық әлеуетті нығайтутуралы шараларды қабылдауды тапсырды. Себебі, елімізде бүгінгікүні су шаруашылығы саласында білікті гидротехниктер,гидротехникалық құрылыстардың инженер-құрылысшылары,гидрологтар, гидрогеологтардың тапшылығы бар. Келешектемамандарды дайындау мақсатты мемлекеттік білім беру тапсырысыбойынша, су шаруашылығы саласындағы жұмыс берушілердіңсұраныстары мен еңбек нарығының қажеттілігіне сәйкес жүргізілуікерек. Атап айтар болсақ, жоғары оқу орны, жұмыс беруші
кәсіпорын және білім алушы арасында үшжақты келісім-шартжасалуы қажет. Осыған сәйкес, жұмыс берушілер өзкәсіпорындарының базасында білім алушылардың практикасын,тағылымдамадан өтуді ұйымдастыруды міндетіне алады. Алжоғары оқу орнын бітіргеннен кейін түлектердің жұмысқаорналасуына тапсырыс берушілер кепілдік беріп, тұрмыстықжағдайын қамтамасыз етуі керек.
Су шаруашылығы саласындағы өзекті мәселелердің барлығынжаңадан құрылған Су және ирригация министрлігі жүйелі түрдешешеді деп ойлаймыз.
Президент көлік-логистика саласын да одан әрі дамыту жөнінденақты тапсырмалар берді. Жаңа бастамалар еліміздің қуаттылогистикалық әлеуетін тиімді іске асыруға жол ашатыны анық.Жаңадан құрылған Көлік министрлігі осы бағыт бойыншажұмыстар жүргізетін болады.
Тоғыз жолдың торабында тұрған мемлекетіміздің бұл саладағымүмкіндігі зор екені белгілі. Еуразияның қақ ортасында орналасқанмемлекетіміз арқылы ең маңызды жол тораптары өтеді. Біздің теңізжәне құрғақ порттарымыз, автомагистральдарымыз арқылыҚытайдан Еуропаға, Ресейден Парсы шығанағына тауартасымалдау әлдеқайда жылдам. Сондықтан көлік-логистикасаласын экономиканың жаңа драйвері, күретамырына айналдыру – басты міндетіміз. Жол инфрақұрылымын дамытуазаматтарымыздың тұрмысын жақсартып, табысын арттыруғамүмкіндік беретін болады.
Мемлекет басшысы демографиялық үдерістерді ескере отырып,
«Келешек» атты жаңа бағдарлама әзірлеу туралы бастама көтерді.Бұл – балаларымыздың білім алуы үшін бастапқы капиталдыжинақтауға көмегін тигізетін алғашқы қадам болмақ.
Жолдау қоғамды толғандырып жүрген көптеген сұрақтарға жауапберді. Мемлекеттің дамуына ықпалын тигізетін бірнеше жаңаэкономикалық дамудың басым бағыттары анықталды.
Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың Жолдауын біздің алдыңғықатарлы дамыған ел, қуатты мемлекет болуымыздың өзекті әрімаңызды бағдары мен бағдарламасы деп есептеймін.
Өйткені, әлемде болып жатқан қайшылықтар, қарулы қақтығыстарқалыптасқан экономикалық және геосаяси жүйені ыдыратып,әлсіретіп жатыр. Осының барлығы әлемнің дамуын тежеп, кейжағдайда ауыр жағдайға әкеліп отырғаны белгілі. Күрделі геосаясижағдайында еліміз бүгін және алдағы уақытта қалай дамуы керек?Бүкіл халқымызды алаңдатып отырған осы сұраққа Президенттолық жауап берді.
Келешекте еліміздің экономикалық қуатын арттырудың ең өзекті,өміршең деген мәселелерін шешудің нақты жолдарын, шешілугетиіс мерзімі мен уақытын да нақтылап көрсетті. Президенттіңхалықты толғандырып отырған және айтылып жүрген жайды толықбілетіндігіне көзіміз жетті.
Бұл Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Халық үніне құлақ асатынмемлекет құру» саясатының нәтижесі деп білеміз. Бізде шұғылқолға алып, жаппай жұмылып шешетін өзекті мәселелер жетіп-артылады. Осы орайда Президент халқымыздың тұрмысын жақсартудың және елімізді дамытудың өзекті мәселесін үлкен жауапкершілікпен және шынайы жанашырлықпен атап өтті.
Мемлекет басшысы ауыл шаруашылығы өнімдерін тереңдете өңдеу,өнеркәсіп өндірісінің қуатын арттыру, отандық өнімдерді әлемдікнарыққа шығару, банк-қаржы жүйесін жетілдіру, суды тиімдіпайдалану сияқты бүгінгі күннің кезек күттірмейтін мәселелеріншешу үшін ғылым мен озық технологияларды қолдану қажеттігіналға тартты.
Мемлекет басшысы өз сөзінде инновацияларды цифрландыру мененгізудің маңыздылығын атап өтті. Елді IT мемлекеткеайналдыруға деген ұмтылыс мемлекетіміз бен қоғамымыздыңдамуындағы басым бағыт болып саналады. Электронды үкімет пенфинтехтің даму индекстері бойынша әлемдегі көшбасшылық,сондай-ақ, отандық IT қызметтер экспортының айтарлықтай өсуісияқты табысты жетістіктер атап өтілетін болады.
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев жасанды интеллекттехнологияларын және осы салаға инвестицияларды тартудыңмаңыздылығына тоқталды. Ол әлемде жасанды интеллектінідамытуға және қолдануға инвестициялардың едәуір өсуікүтілетінін және осы саланың сәтті дамуы елдің экономикалықөсуіне айтарлықтай ықпал етуі мүмкін екенін атап өтті.
Сондай-ақ, ғылым мен инновацияға негізделген экономиканыңдамуына ықпал ететін ғылым және технологиялық саясат туралызаңды әзірлеудің маңыздылығына назар аударды. Ол инновациялықинфрақұрылымды құру бойынша жеке бастамаларды қолдаудыңпәрменді шараларының қажеттігін айтты. Экономиканың сапалыөсуі өндірістегі бәсекеге қабілеттілікті, адами капиталды,технологиялық жаңғыртуды арттыруға негізделуге тиістігіескертілді.
Мемлекет басшысы медиа, кино, музыка, дизайн, білім беру жәнеақпараттық технологияларды қамтитын креативті индустрияныдамытудың маңызына айрықша мән берді. Ол қазіргі таңдаазаматтардың шығармашылық әлеуеті мен зияткерлік капиталынанегізделген креативті өндіріс экономиканы дамытуда және жұмысорындарын құруда маңызды рөл атқаратынын атап өтті. Сондай-ақ,еліміздің барлық өңіріндегі талантты адамдар үшін теңмүмкіндіктерді қамтамасыз ету мақсатында әрбір облыс орталығымен ірі қалаларда креативті индустрия орталықтарын құруқажеттігі туралы айтты.
Қасым-Жомарт Тоқаев еліміздің экономикалық даму стратегиясыазаматтарымызға, олардың мүдделері мен қажеттіліктеріненегізделетінін ілтипатпен еске салды. Ол, ең алдымен, балаларғақарсы зорлық-зомбылықтың кез келген түрі үшін қатаң жазалаушараларына бағытталған болуы керек. Президент балаларғаарналған жол саласының, ғимараттардың, киім-кешек пен тамақөнімдерінің қауіпсіздігіне баса назар аударды. Білімге қолжеткізудегі теңдікті қамтамасыз ету үшін интернет жылдамдығынарттыру және цифрлық білім беру ресурстарына тегін қол жеткізудіқамтамасыз ету қажеттігі назардан тыс қалған жоқ. Елдің шалғайаудандарында мобильді интернеттің жылдамдығы баяу екені
баршаға мәлім. Ұлттық экономиканың кейбір салаларында, әсіресе,техника мен өндіріс саласында мамандардың жетіспеушілігі қаттыбайқалады. Бұл ретте Мемлекет басшысының нақты жәнетехникалық ғылымдар үшін жоғары оқу орындарына түсугегранттарды ұлғайту қажеттігіне айрықша мән беріп келе жатқаныбелгілі.
Жолдаудағы ұзақ уақыт бойы зиянды жағдайда жұмыс істегенадамдарды әлеуметтік қолдау туралы шешімі өте әділ әрі деркезінде қолға алынған шешім деп санаймыз. Осы қызметкерлердің саланы дамытуға қосқан ерекше үлесін және олардыңденсаулығына келтірілген зиянды ескере отырып, мұндай адамдарға 55 жастан бастап зейнеткерлік жасқа толғанға дейін арнайы әлеуметтік төлем беріледі деуі – көпшіліктің көңіліненшықты.
Мемлекет басшысы әр азамат тұрақты экономикалық дамудыңжемісін сезінуі үшін ұлттық байлықтың әділ бөлінуін қамтамасызету керек дегенді айтып келе жатыр. Мұндай әділдік пен тиянақтытәртіп, жүйелі шешім, жауапкершілік пен ынтымақтастыққағидаттары – мемлекетіміздің тұрақты болашағын қамтамасызетудің ең басты алғышарты.
Мемлекет басшысы Әділетті Қазақстанды құру үшін саяси жәнеэкономикалық реформалардың маңыздылығына тоқтала келіп,бірінші кезекте қоғамдық сананы өзгертудің өзектілігін жеткізді.Азаматтардың, әсіресе, жастардың бойында патриоттық сезімді,білім алуға деген ұмтылыс пен құштарлықты, еңбекқорлықты,тәртіпті қалыптастырудың артықшылығына үміт артты. Қоғамдыққұндылықтардың ортақ жүйесін қалыптастыру үшінжауапкершілікті арттырмай болмайтынын ерекше атады. Осығанбайланысты Президент Әділетті Қазақстан тұжырымдамасыментығыз байланысты Абайдың «толық адам» туралы ілімін де атапөтті. Қазақ топырағында өмір сүріп жатқан әрбір отандасымыздыеліміздің мықты әрі табысты болуы үшін туған жеріміздікөркейтуге және дамытуға, байлықты қорғауға шақырды.
Сондықтан біз қоғам болып жұмылып, Жолдаудың орындалуынаатсалысуымыз қажет. Сонда ғана біз нақты мақсаттарға қолжеткіземіз.
Осы орайда облыста атқарылып жатқан іргелі жұмыстар туралыайту – біздің азаматтық парызымыз.
Қазір Сыр өңірі қарқынды құрылыс алаңына айналып, жаңазаманауи нысандар бой көтеруде. Облысымызда соңғы үш жылдажалпы ауданы 231 мың шаршы метрді құрайтын 2868 пәтерлік 148тұрғын үй салынды.
Биыл 31 млрд 400 млн теңгеге 130 мың шаршы метр болатын 1924пәтерлік 36 көпқабатты тұрғын үй құрылысы жүргізілуде. Алдағыуақытта 1430 пәтерлік 30 үй халық игілігіне табысталады.
Бұл игіліктерге облыс орталығындағы көшелердің абаттандыружұмыстарын атап қосуға болады. Бұрын айдау жол деңгейіндеқалған Бейбарыс сұлтан көшесіне бүгінде алты жолақ түсіп,жүргізушілер жайлы, қауіпсіз қозғалысқа көшті.
Арнайы қабылданған «Сыр жастары» бағдарламасы аясында алғашрет 100-ден астам жас отбасыға тұрғын үй беріледі. Бұл мақсатқажергілікті бюджеттен 1 млрд 200 млн теңге, «Отбасы» банк арқылы500 млн теңге, барлығы 1 млрд 700 млн теңге қаражат бөлінді.
Несиелік тұрғын үй құрылысы бойынша биыл Қызылордақаласында 520 пәтерлік 11 тұрғын үй салынып, пайдалануға беружоспарлануда. Бұдан бөлек, Сырдария өзенінің сол жағалауында 84пәтерлік жеті қабатты 6 тұрғын үй құрылысы басталды.
Облыс орталығында «Неке сарайының» құрылысы аяқталуғажақын. Жас жұбайлардың некесін салтанатты түрде қиюмен біргеотбасы институтын қалыптастыруға, ұлттық тәрбиені дәріптеугежәне ұлттық құндылықтарды насихаттауға бағытталған бұл орынқала көркін де арттыра түспек.
Ал жақын арада құрылысы аяқталатын заманауи үлгідегі «Анағатағзым» орталығы жас отбасыларға, балаларға ұлттық құндылықтарды дәріптеп, әдет-ғұрып, салт-дәстүрлердіжаңғыртуға мүмкіндік беретін болады.
Осылайша, халықтың басты сұранысына бағытталған Президенттапсырмаларының орындалуы аймақ басшысы тарапынантыңғылықты, жүйелі түрде іске асырылып келеді.
Қылышбай БИСЕНОВ, ҚР Президенті жанындағы Ұлттық құрылтай мүшесі, академик